24 februari 2020, Column Nicole Maalsté – Afgelopen weken werd er in de coffeeshopsector druk gespeculeerd over het doorgaan van het Wietexperiment. De aanleiding hiervoor was de zorg die de gemeente Groningen had geuit over het ontoereikende budget voor het experiment. Tegenstanders van het experiment blijven hopen dat het niet doorgaat. Uiteraard is het experiment pas werkelijkheid als de eerste cannabisproducten in de schappen van de geselecteerde coffeeshops liggen. Maar vooralsnog zijn er geen redenen om aan te nemen dat het Wietexperiment niet doorgaat.
Voorbereidingen zijn in volle gang
Er is structureel overleg tussen de verantwoordelijke ambtenaren van de betrokken gemeenten en de vacature voor een onafhankelijke begeleidings- en evaluatiecommissie van het experiment is inmiddels ook opengesteld. De commissie zal bestaan uit één voorzitter en vier of vijf leden. Geïnteresseerden kunnen zich tot 16 maart 2020 melden bij het WODC.
Om de onafhankelijkheid van de commissie te waarborgen mogen de betreffende personen geen enkel potentieel belang hebben bij de mogelijke uitkomsten van het onderzoek. Ook worden zij uitsluitend benoemd vanwege hun persoonlijke deskundigheid (en niet als vertegenwoordiger van de organisatie waar zij werken of als vertegenwoordiger van een maatschappelijke groepering). Tenslotte mogen zij zich in het verleden niet eenzijdig hebben uitgelaten over het experiment of over het Nederlandse drugsbeleid in het algemeen. Om in aanmerking te komen moet je hoogleraar of universitair (hoofd)docent zijn op een of meer van de volgende terreinen: volksgezondheid, bestuursrecht, en methoden en technieken van de sociale wetenschappen.
De eisen zijn begrijpelijk, maar sluiten tegelijkertijd de deur voor een groot aantal deskundigen op dit terrein. Veel experts zijn op een of andere manier betrokken bij partijen die kans willen maken op een teeltvergunning. Verder is het best lastig om te beoordelen in hoeverre iemand zich ‘eenzijdig’ heeft uitgelaten over het wietexperiment of het drugsbeleid in zijn algemeenheid.
Realiteitszin
Het experiment gaat door, ga daar maar van uit. Al was het maar omdat er geen draagvlak meer is voor het gedogen van coffeeshops terwijl de achterdeur nog steeds illegaal is. Maar dan. Ik schreef het al eerder: Dit is géén laboratoriumexperiment! De gehele Nederlandse cannabismarkt (zowel boven als ondergronds) zal de effecten van dit experiment ervaren. Een niet geslaagd experiment heeft mogelijk grote gevolgen voor het voortbestaan van coffeeshops en daarmee de overlast en veiligheid in veel gemeenten.
Dit experiment is een politiek compromis, waardoor de gekozen route verre van ideaal is. Er zijn nog heel wat hobbels te nemen, waar tegenstanders terecht op wijzen. Het succes van dit experiment hangt af van de medewerking van alle betrokkenen. Zij moeten vertrouwen hebben in de opzet en uitvoer van het experiment én in degenen die het experiment gaan begeleiden. Dat vertrouwen ontstaat als de procedures transparant zijn en betrokkenen het idee hebben dat er naar hun wordt geluisterd, ook als zij een kritische mening hebben. Tegelijkertijd moeten er ook stappen voorwaarts worden gezet. Mislukking is geen optie.
Met zijn allen de schouders eronder
Alle betrokkenen zullen daarom hun best moeten doen om van het experiment een succesverhaal te maken. De overheid en de politiek zullen realiteitszin en daadkracht moeten tonen en selectieprocedures (van leden van de begeleidingscommissie en van producenten) transparant moeten maken. De coffeeshopsector zal zijn flexibiliteit, overlevingskracht en creativiteit moeten aanspreken en er vol voor gaan. En ook de consument doet er goed aan om zich actief uit te spreken en de veranderingen een kans te geven. Er staat te veel op het spel om het op zijn beloop te laten gaan.